Bitlis’in Yabani Armut ilçesindeki Selçuki Meydan Mezarlığı’nda bitmeme eden kazılarda bakir ortaya çıkarılan 108 mezardaki tezhip ve kitabelerin çözümlemeleri yapılıyor.

Hars ve Turizm Bakanlığının izniyle 210 dönümlük alandaki kazı çalışmaları Van Yüzüncü Sene Üniversitesi (YYÜ) Musahabe Tarihi Bölümü Dr. Akademisyen Mehmet Kulaz başkanlığında yürütülüyor.

UNESCO’nun Dünya Firez Mirası Arızi Listesi’nde meydan kayran ve dünyanın sunma nazik Türk İslam mezarlığı niteliğini taşıyan alandaki kazı çalışmalarında, hem daha önce ortaya çıkarılan mezarlar restore ediliyor hem da yenileri ortaya çıkarılıyor.

Alanında uzman akademisyenlerin da vadi aldığı kazılarda bu sene 40’ı çocuk 108 mezar dönme yüzüne yeni çıkarıldı. Mezarların üzerindeki yazıt ve süslemelerin çözümlenmesine müteveccih icraat devam ediyor.

Dr. Öğretim Üyesi Kulaz, AA muhabirine, Selçuki Düz Mezarlığı’ndaki hafriyat çalışmalarında cesim bulguların ortaya çıkarıldığını söyledi.

Bu yıl ağırlıklı kendisine Rus işgali sırasında açıldığı değerlendirilen ve mezarlığın ortasından geçen yoldaki tahribatı gidermeye müteveccih mücahede yürüttüklerini anlatan Kulaz, şöyle konuştu:

“Burada 20 dönümlük arazinin dolgu toprağını alarak rehabilite çalışması gerçekleştirdik. 3 kademeli aynı çalışmamız var. İlk etapta yüzdeki dolgu toprağı alarak oyuntu taşlarını ortaya çakmak ve sakat varsa belirlemek, ikinci aşamada bunları restorasyona tabi ağrımak, üçüncü aşamamızı da peyzaj çalışması oluşturuyor. İlk aşamayı bitirdik. Bilcümle dolgu toprağı alarak alanı temizledik. Türk Çağ Kurumunun projesi kapsamında birlikte mezarlıkta çalıştığımız başka tıpkı alan var. Önceden evgin müdahale edilmesi gereken alanları belirleme etmiştik. Bu proje çerçevesinde mezarlıktaki sekizgen türbe yerine isimlendirdiğimiz yapının etrafında düzentileme yaptık. Kısaca 3 bin 500 metrekare alanın zemindeki toprağını alarak düzenlemeye gittik.”

“beherglas hece taşı çokça kıymetli”

Mezarlıkta çalışmaların çokça yönlü sürdürüldüğünü vurgulayan Kulaz, şu bilgileri paylaştı:

“2022 kazılarında 310 mezar taşını restorasyona bağımlı tuttuk. Bunun 108’i eskimemiş mevcut mezarlardır. Restore ettiğimiz bu çukur taşlarını daha detaylı ömürlü arkaç getirmeye çalıştık. Bilcümle mezar taşlarında tezyin ya da alfabe bulunmuyor. Bazıları nitelikli, bazıları da sade mevdu. Süslemeli ve kitabeli mezar taşlarının epigrafik çözümlemelerini yaptık, yapmaya devam ediyoruz. Çalışmalarda ortaya çıkarılan kullanılmamış mezarlardan kısaca 40’ının çocuk mezarı olduğunu tespit ettik. Herhangi Bir mezar taşı tarihe mum tutan belgedir. Bunları Anadolu’nun tapu kayıtları namına değerlendiriyoruz. Onun amacıyla taşların seçkin biri çok bulunmaz. Ana amacımız bu tarihi belgeleri ince ömürlü etmek, ahir nesillere elan kuvvetli, kalıcı, okunabilir ve değerlendirilebilir şekilde aktarma etmek. Bunun amacıyla çabalıyoruz. beherglas taşın kıymeti çokça çok olduğu amacıyla çalışmalarımızı o bilinçle sürdürüyoruz.”