GENÇAĞA KARAFAZLI

Cengiz İnşaat’ın Rize’deki İyidere Lojistik Liman inşaatının bahir dolgusuna taş sağlamak amacıyla İkizdere’nin Eskencidere Vadisi’nde imal çalışmaları bitmeme fail taş ocağına karşı savaşım veren Cevizlik köyü sakinleri, bir vadide SR İnşaat marifetiyle yapılması planlanan mermer ocağı üzere Rize Valiliği’nce verilen “Çevresel Ağırbaşlılık Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir” kararının iptali için açtıkları davayı kazandı. Cengiz İnşaat’ın taş ocağı üzere açılan dava henüz önceki reddedilirken SR İnşaat’ın açmayı planladığı mermer ocağı için verilen “ÇED zaruri değildir” kararı halel edildi.

Rize İdare Mahkemesi, Eskincidere Vadisi’nde Cengiz İnşaat’ın yapım çalışmalarının sürdüğü taş ocağının tezce yanı başında SR Tarım Turizm İnşaat Envestisman Sanayi ve Tecim Limited Şirketi eliyle yapılması planlanan mermer (bazalt) ocağı ve melez-eliminasyon tesisi projesi üzere Rize Valiliği Mekân ve Kentçilik Müdürlüğü’nce verilen “ÇED vacip değildir” kararının iptali üzere 17 köylünün açılan davada kararını açıkladı.

Mahkeme, mermer ocağı açılacak alanın erdemli seyelan derecesinde olduğuna ve erozyon riski taşıdığına, ocağın ormancılık çalışmaları üstünde karşıt etkilerinin olacağına, su kaynaklarına zarar vereceğine ve projenin uygulanmasının mevzuat ve ilmî esaslara bakarak kabul edilebilir düzeylerde olmadığına değişmeyen vererek Rize Valiliği’nce sunulan “ÇED lazım değildir” kararını iptali etti.

“BİLİMSEL ESASLARA GÖRE AKSEPTANS EDİLEBİLİR DÜZEYLERDE DEĞİL”

Duruşma, bozma kararın gerekçesini şöyle açıkladı:

“Sorun konusu Rize ili, İkizdere ilçesi, Cevizlik köyünde kurulması planlanan mermer (bazalt) ocağı ve kırma-eliminasyon tesisi projesinin, sahanın jeomekanik tespiti, katmerli-drenaj, arıcılık faaliyetleri, orman alanları, akarsu kaynakları (yüzey ve yeraltı) değerlendirmeleri açısından Kasaba Kanunu ve Çevresel Baskı Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında mekân üzerindeki kontra etkilerinin, projenin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalarla alınacak önlemlerin ilişik mevzuat ve bilimsel esaslara göre akseptans edilebilir düzeylerde olmadığı, raporda ayrıntıları sunulan bu parametreler açısından çevresel rehavet değerlendirmeleri yapılmamış projenin bu havai ile işletilmesi yerinde fiziki ve biyolojik çevresel değerlerin ve ekolojik dengenin tahribine, bozulmasına ve namevcut olmasına bozukluk olacağı, çevreye olabilecek ters yöndeki etkilerin önlenmesi evet de zararın çevreye uymazlık vermeyecek ölçüde yer uzuv indirilmesi üzere zaruri önlemlerin alanı temsilden ırak ve edebiyat bilgilerine dair hazırlandığı ve proje özelinde akıllıca ve tam olmadığı, proje alanında yürütülecek faaliyetin ve kurulacak pili ve eleme tesisinin işletme kapasitesi, kullanılacak beceri tesisat ve yöntem gözetildiğinde mermer (bazalt) ocağı ve nakız-eleme tesisi projesi ile ait olarak verilen Rize Belde ve Kentçilik İl Müdürlüğü’nün 25.09.2019 zaman ve E-201966 basit ‘ÇED gerekli değildir” kararının maharet adına ehliyetli ve makul olmadığı görüşlerine düz verilmiştir.

“SU KAYNAKLARI ENGEL GÖRECEK, AŞINIM OLUŞACAK”

Projenin, mermer (bazalt) ocağına ait bazalt cevheri üzere kayaç mekaniği laboratuvar deneylerinin ve buna merbut adına jeomekanik araştırı raporunun hazırlanmadığı, PTD’dahi akarsu kaynakları açısından alanı piyes anlamında hidrojeolojik ve hidrolojik açıdan tıpkısı değerlendirmenin ve ilmî çalışmanın yapılmadığı, PTD’bile sav konusu proje faaliyetleri ile alanın su morfolojisi açısından çevresel etkilerinin benzeri değerlendirmeye bağımlı tutulmadığı, PTD’birlikte aykırı suları ile ilgilendiren namına genel hidrojeolojik özellikler dışında hidrolojik devre yönünden bilimsel değerlendirmelerin yer almadığı, PTD’bile meydan alan önlemlerin tefcir ve taşkının çevresel etkilerini kıymetlendirme açısından akıllıca fakat alanın topografik özellikleri dikkate alındığında tam olmadığı, ocağın işletilmesi sırasında su kaynaklarının görebileceği zararlar ve bu kaynakların korunmasına müteveccih kayran özelinde alınacak tedbirlere değinilmemesinin akarsu kaynakları açısından PTD’nin bilimsel ve beceri anlamda heybetli tıpkı eksikliği olduğu, proje alanının meyil derecesi ve yer yapısı itibari ile yer muhafaza karakteri taşıdığından alanın nazik kısmında aşınım riski tehlikesi bulunduğu halde ince tıpkı toprak inceleme raporu kalkmak suretiyle aşınım riskinin önlenmesine yönelik projelere PTD’dahi düz verilmediği anlaşılmıştır.

“ÇEVRENİN KORUNMASI ÖDEVİNE AYKIRILIK OLUŞTURUYOR”

Akıbet namına, dava konusu projenin düzentileme alanı itibariyle dahil olduğu, seçme-eleme kriterleri uygulanacak projeler için öngörülen asgari yükümlülüklere uyulmadığı, bu durumun ise özellikle su kaynakları yönünden Anayasa’yla egemenlik altına alınan çevrenin korunması ödevine uymazlık oluşturacağı, zımnında proje alanında yürütülecek faaliyetin ve kurulacak pili ve eleme tesisinin faaliyet süresi, işletme kapasitesi, kullanılacak maharet tesisat ve formül gözetildiğinde, mermer (bazalt) ocağı ve melez-eleme tesisi projesi ile ilişik adına Rize Valiliği Belde ve Kentçilik Müdürlüğü’nce sunulan 25/09/2019 çağ ve E-201966 dar ‘ÇED lüzumlu değildir’ kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.”

“EMREYLEMEK Kİ ŞİRKETLERE VEYA SAHİPLERİNE BAKARAK İŞİN RENGİ DEĞİŞİYOR”

Davacı köylülerin avukatı Yakupşekip Okumuşoğlu, Rize İdare Mahkemesi’nin karanını ZÜMRÜDÜANKA Veri Ajansı’na şöyle değerlendirdi:

“SR İnşaat’ın düzenlemek istediği ve çalışmalarını sürdürdüğü taş ocağı, Cengiz İnşaat’ın lojistik liman inşaatına taş tedarik etmek için çalışmaların bitmeme ettiği Eskencidere Vadisi’nin derakap yanı başında. Mahkemenin aldığı bu değişmeyen, bizim ve doğanın talanına alın sâdır Cevizlik köyü yurttaşlarının, Cengiz İnşaat’ın taş ocağı çalışmalarının devam ettiği Eskencidere Vadisi’nde yaşam alanlarını lacerem namevcut edeceğini gösteren bir karardır. Tıpkı vadide iki ayrı ortaklık taş ocağı çalışması yapıyor ve murafaa aşağıda mücahede özne SR İnşaat’ın taş ocağının çalışmalarının doğayı ve hayat alanları yok edeceğine karar veriyor, ÇED raporunu halel ediyor. Fakat bir lahzada yanı başında, yukarıda ayrımsız yıldan beri doğayı dağıtma eden Cengiz İnşaat’a taş temini amacıyla yapılan taş ocağı ile ilgilendiren açtığımız tağyir davasını reddediyor. Bunu fehmetmek gibi değil. Şirkete bakarak mi karar veriliyor? Düpedüz şaşırdım. Acep buradaki taş ocağı üstelik Cengiz İnşaat’a taş temini için yapılıyor olsaydı karar hangi olacaktı, merak etmedim değil. Mahkemenin, Cengiz İnşaat’a taş temini üzere olmak mergup taş ocağı ile ilişkin daha evvel verdiği değişmeyen banko hukuki değildir. Mahkemenin SR İnşaat’ın taş ocağı üzere verdiği kararı, Cengiz İnşaat amacıyla yapımı devam eden taş ocağı ile ait üstelik vermesi gerekirdi. Çünkü ikisi dahi ayni vadide. Kararda, ‘projenin bilimsellikten uzak yapıldığı’ vurgusu, Cengiz İnşaat’a taş temin edilen taş ocağı üzere dahi aynıyla geçerli olması gerekirdi. Girmek ki şirketlere yahut sahiplerine göre işin rengi değişiyor.”