Erke ve Tabiatıyla Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, sabık yıl 1 bilyon 30 milyon dolar ile Cumhuriyet tarihinin borak ihracat rekorunun kırıldığını belirterek, “Bu sene yola çıkarken hedefimiz 1,1 bilyon dolardı fakat bu yıl eskimemiş sözleşmeler, bakir pazarlar, kullanılmamış bağlantılar yardımıyla hedefimizi fevk yönlü rötuşlu ettik. Bu sene hedefimizi 1,25 milyar dolar ile sabık yılki rekorumuzu tekrarlamak kendisine güncelledik.” dedi.

Dönmez, Balıkesir’in Bandırma ilçesinde Eti Maden Umumi Müdürlüğü Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğüne ilişik ferrobor tesisinin esas atma töreninde yaptığı konuşmada, zaman ayrımsız zamanda Bandırma’nın antagonist işgalinden kurtarılışının 100’üncü sene dönümü olduğunu söyledi.

Yunan’ın 100 yıl ilk büyük katliamlarla birçok insanlık suçu işleyerek nefes gölüne çevirdiği Anadolu’nun, yokluklar süresince baştan dirilişini kutladıklarını tamlayan Dönmez, şehitlik mertebesine erişen hep kahramanları rahmetle gazileri tevakki etmek ve hürmetle andı.

Dönmez, ayağının tozuyla Özbekistan’dan Bandırma’ya geldiğini ifade ederek, “Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde Özbekistan’dahi az çok bereketli görüşmeler yaptık. Enerjiyle müteallik gündemlerimizi muhataplarımızla baştan ele aldık. Eskimemiş hisse senedi birlikleri amacıyla görüşmeler yaptık. İnşallah önümüzdeki günlerde Özbekistan seyahatimizin olumlu dönüşlerini almaya başlayacağız.” diye konuştu.

Türkiye’nin dört bir beraberinde yıpranmamış fabrikaların yükseldiğini vurgulayan Dönmez, şöyle devam etti:

“Avrupa enerji krizi nedeniyle bırakın eskimemiş tesisler, fabrikalar açmayı mevcutların kapanmaması için şişman bire bir ceht içindeyken, Türkiye’da seçkin çağ yeni aynı kuruluş devreye giriyor. Bulunan fabrikalarımız de yetenek artışına gitmek için bakir araziler bakıyorlar. Bakir araba ve teçhizat siparişleri veriyorlar. Sonuç 1 almanak ithalatımıza baktığımızda makine teçhizatlarının balaban tıpkısı artış gösterdiğini görüyoruz. Hangi gelmek bu? Fabrikalarımız üretim üzere müstelzim ekipmanlarını, altyapısını sağlıyor. Hamdolsun Sayın Cumhurbaşkanımızın zar ettiği istihsal ve ihracat odaklı yeni ekonomi modelimizin meyvelerini toplamaya başladık.”

Dönmez, ferrobor tesisiyle bu silsileye yıpranmamış aynı halka henüz eklediklerini dile getirdi.

2018’da yeni bor stratejilerini ilan ettiklerini hatırlatan Dönmez, “Dünya bor üretiminde ve ihracatında lideriz. Geçtiğimiz yıl 1 bilyon 30 milyon dolar ile Cumhuriyet tarihimizin bor ihraç rekorunu kırmıştık. Bu yıl yola çıkarken hedefimiz 1,1 milyar dolardı fakat bu sene kullanılmamış sözleşmeler, yıpranmamış pazarlar, eskimemiş bağlantılar yardımıyla hedefimizi yukarı yönlü düzeltilmiş ettik. Bu sene hedefimizi 1,25 milyar dolar ile güzeşte yılki rekorumuzu tazelemek adına güncelledik.” ifadesini kullandı.

“Borda mülhak altın eser dönemini başlattık”

Hedeflerinin elden yüksek üretim ve dış satım olmadığını belirten Dönmez, şunları kaydetti:

“Borda ekleme zer eser dönemini başlattık. Anadan Görme bor ürünlerinden gelecek uygulayım bilimi borak ürünlerine geçişi ana kasıt kendisine belirledik. 2019 yılında bor karbür tesisimizin temelini atmıştık. İnşallah bu yılın sonuna doğru bor karbür tesisimizi devreye alacağız. Borak karbür, erdemli dayanırlık ve berklik oranı yardımıyla savunma sanayinde sıklıkla mergup bire bir işaret. Personel kıyafetleri ve araçların zırhlanmasında, çekirdeksel enerjide ve aşınmaya dair mekanik parçaların üretiminde borak karbür ciddi tıpkısı bileşen. Borak karbürün neredeyse tamamını ev dışından ithal ediyorduk. Başka tıpkı ifadeyle bor cevherini yetersiz dışına ihraç ediyorduk. Sonraları melfuf kızıl ürünlere irca etmek vasıtasıyla efdal fiyatlarla ithal söylemek yerinde kalıyorduk. bundan sonra çıktı o faziletkâr bedellerle ithal ettiğimiz borak karbürü Bandırma tesislerinde üretir hale geleceğiz. Böylelikle derece zincirinin tamamına erbap olacağımız imkanlara da kavuşmuş olacağız. Soruyorum; borazan madenden çıkarıp ihraç gelmek nerede, ek zer nişane haline getirip değer katıp ihraç emretmek nerede? Aradaki devasa farkı görüyorsunuz.”

Bakan Dönmez, beş altı 100 dolar mertebesinde satılan cevheri demincek bor karbürde belki 30 bin doların üstünde, bugün temeli atık ferroborda üstelik tonunun 8-10 bin dolar aralığında satılacağını kaydetti.

Dönmez, borak karbürün ardından lityum istihsal tesisi amacıyla bile kolları sıvadıklarını anlattı.

İki sene önceki dünyada ilk defa likit borak atıklarından lityum üretimine Eskişehir Kırka’daki uçman tesislerde başladıklarına değinen Dönmez, “Lityum üretimi Eti Eroin’deki arkadaşlarımızın 3 almanak AR-GE faaliyetlerinin ürünü. Yüzdelik 100 Eti Beyaz Zehir’e başmaklık tıpkısı yöntemle dünyada ilk kez beğenilen bu ustalık yardımıyla atıklardaki borak ve lityum ayrıştırıldı. Yıllardır atılmış kendisine depoladığımız ürünlerin içindeki lityumu düşüncesiz kazanma becerisi ve yeteneğini kazandık.” bilgisini verdi.

Hitit Maden’in bu istihsal yönteminin patentini almak amacıyla ilgili kurumlara referans yaptığını aktaran Dönmez, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Milletimizin hikayesi imkansız denilen yerde başlar. Ulus namına en sevmediğimiz lügat ihtimal de imkansız. Şayet inanıyorsak başaramayacağımız tek madde bulunmayan. İşte lityumun üretilmesi bile buna genişlik güzelce örneklerden biri. Yıllık 10 ton üretim kapasiteli uçucu tesisimizin açılışını Sayın Cumhurbaşkanımızın katılımlarıyla yapmıştık. Uçman tesisimizde sınai istihsal üzere vacip bütün aşamaları tamamladık. Bu sene içerisinde inşallah biri Eskişehir Kırka’de, biri gene Bandırma’üstelik doğmak için hep 700 ton kapasiteli iki yıpranmamış lityum tesisimizin temelini atacağız. Son yıllarda domestik teknolojimizin gelişmesiyle gelişigüzel lityuma rica şişman oranda arttı. İthalat vasıtasıyla karşıladığımız tıpkısı nişane. Alelhusus ki Kovid döneminde biliyorsunuz tedariki bile oldukça baskı karşılanan bir üründü. Lityum ithalatına yılda 35 milyon dolar ödüyoruz. Ülkemizin yıllık lityum ihtiyacı ortalama 1200 ila 1300 titrem beyninde değişiyor. Bütün yetenek çalışacak lityum tesislerimizde inşallah ihtiyacımızın yarısından fazlasını imdi domestik üretimle karşılayacağız. Dinamik cihazlar, tabletler, bilgisayarlar ve domestik otomobilimiz başta olmak için düşüncesiz teknolojilerde yerlilik oranımızı bu şekilde artıracağız.”

“İleri uygulayım bilimi ürünlerde domestik üretim nadir yerey elementleri kullanacağız”

Bakan Fatih Dönmez, bulunmaz arazi elementlerinin üretimiyle ilgili yıpranmamış bir etap attıklarını, bunun hikayesinin bile lityum kadar eskilere dayadığını belirtti.

Eskişehir’in Beylikova ilçesi Kızılcaören mevkisinde 2011’bile evvel sondajı yaptıklarını anımsatan Dönmez, “Yapılan analizler sonucu sahada 694 milyon titrem nadir yer elementi rezervi keşfettik. Bu keşifle Beylikova sahamız, ihtiraz miktarı açısından dünyanın genişlik şişman ikinci çekince sahası yerine kayıtlara geçti.” dedi.

Rezervi bulup üretmekten henüz eşsiz olanın, bu rezervleri meydanlık ve ağız ürüne dönüştürecek tesis yatırımlarını fethetmek olduğunu vurgulayan Dönmez, sözlerini şöyle bitmeme etti:

“Burada de öncelikle üretim imkanını görebileceğimiz pilot tesisi düz yazı edeceğiz. Burada eşsiz toprak oksitlerinin üretim optimizasyonunu test edeceğiz. Daha evvel bu çalışmaları laboratuvar ortamında AR-GE çalışmaları çerçevesinde gerçekleştiriyorduk. Hamdolsun buradan olumlu sonuçlar aldık. Imdi uçucu tesisimizin düz yazı aşamasına geldik. Pilot tesisimizi inşallah bu sene içerisinde devreye alacağız. İlk etapta bu tesiste, almanak 1200 titrem mücevher işleyeceğiz. Uçucu tesisten aldığımız test sonuçlarına bakarak dahi endüstriyel organizasyon yatırımına başlayacağız. Endüstriyel tesiste birlikte yıllık 570 bin titrem töz işleyerek, 10 bin titrem nadir arazi oksitleri, 72 bin titrem barit, 70 bin ton florit ve 250 titrem toryum üreteceğiz. Daha Çok demirkapan, rüzgar türbin motoru, elektrikli araç motoru, roket füze parçaları, tayyare, helikopter ve roket motoru, buhar ve gaz türbinleri, lazer ve uydu sistemleri kabil encam teknoloji ürünlerde evcil üretim kıymetli arazi elementleri kullanacağız.”

“Ferrobor üretiminin ardından bu alanda rakipsiz olacağımıza inanıyoruz”

Bakan Dönmez, zaman borak cevherinde ilişik ayar odaklı eskimemiş bire bir tesisin daha temelini attıklarını bildirerek, müstakbel uygulayım bilimi ürünlerde mergup ferroborun alelhusus çeliğe eklendiğinde mukavemetini artırdığını aktardı.

Türk çeliğinin dünyada kalitesiyle angın olduğunu kaydeden Dönmez, şu ifadeleri kullandı:

“İnşallah ferrobor üretiminin arkası sıra bu alanda rakipsiz olacağımıza inanıyoruz. Çelik üretiminin yanı sıra neodiyum mıknatıs, dönüştürücü çekirdekleri, otomobillerin çelik aksamları, uyuşturucu iğne dökümleri kabil stabil çokça alanda ferrobor kullanılıyor. Antrparantez tıp elektroniği ve ocak elektronik eşyaların üretiminde dahi okkalı namına geçer tıpkı materyal. Ferrobor üretimi bu teknolojilerin üretimi ve yerlileştirilmesi yerine makro tıpkı rüşvet sağlayacak bizlere inşallah. Fabrikamız yıllık 800 ton üretim kapasiteli olacak. İnşallah önümüzdeki yılın bu aylarında hedefimiz Bandırma’nın kurtuluşunun olduğu 17 Eylül’e bu tesisi tavlandırmak. İnşallah bilcümle gelişigüzel o günleri görürüz. Bu tesisimizde 100 vatandaşımızı dahi istihdam edeceğiz. Ferrobor tesisimizin büyük bire bir özelliği daha var. O dahi yatırımımız tıpkı zamanda uygulayım bilimi transferini de içeriyor. İnşallah ilerleyen zamanlarda buradan elde ettiğimiz tecrübelerle bu teknolojinin yerlileşmesinde birlikte önemli adımlar atacağımıza inanıyorum.”

Dönmez, bütün gayretlerinin yerli istihsal için olduğunu anlatarak, “Türkiye’nin potansiyeli ve cemaat oldukları arasında. Daha fazlasını yapabileceğimiz da biliyoruz. Zira bizim aynı idealimiz var. Ati asır, Türkiye yüzyılı olacak. Gelecek çağ, Türkiye’nin gelişigüzel alanda varlığını hissettirdiği aynı yüzyıl olacak. Zaman yapılan bütün bu altyapı yatırımları, bilcümle bu dev projeler bugünden yarına geleceğin Türkiye’si için.” diyerek konuştu.

Enerjiden ulaştırmaya, sanayiden teknolojiye kadar yaptıkları bilcümle bu yatırımların meyvelerini toplayacakları günlerin kapıyı çalmaya başladığını vurgulayan Bakan Dönmez, “Türkiye, önceki yıllarda sanayi 2.0’ları, 3.0’ları kaçırdı amma bundan ahir trendlerin belirleyicisi durumunda olacak. Gücümüz bile altyapımız dahi özgüvenimiz bile imkanlarımız da insan gücümüz bile var. İnşallah bu dev adımlarla herhangi bir alanda zat salt yeterliliğini sağlamış, milli bağımsızlığını enerji bağımsızlığıyla beyaz zehir bağımsızlığıyla uygulayım bilimi bağımsızlığıyla perçinlemiş tıpkı Türkiye olacak.” değerlendirmesinde bulundu.

“Cumhurbaşkanımız başladığı hiçbir işi yarıda bırakmamıştır”

Cumhuriyet Altını tarihinin bildirme nazik sosyal göz projesine birlikte değinen Nazır Dönmez, sözlerini şöyle tamamladı:

“Son günlerde biliyorsunuz toplumsal bölük projesi tartışılıyor gündemde. Birileri birlikte çıktı ‘İşte bunların temellerini atacaklar ama acep bitecek mi?’ diye niteleyerek milletin kafasını karıştırmaya çalışıyorlar. Henüz önceki üstelik 1 milyonun üstünde içtimai konutu bu hükümet vatandaşıyla mutedil, ancak gelirli vatandaşıyla buluşturdu, 250 bini üstelik buluşturacağız. Unutmayın, Cumhurbaşkanımız başladığı hiçbir işi yarıda bırakmamıştır. İki sene ilk elbette burada bor karbürün temelini attık, demin işte önümüzdeki aylar içerisinde inşallah devreye alacağız. Bugün temelini attığımız ve atacağımız tesisleri üstelik tıpkı şekilde yapacağız. Biz bu cins eleştirileri yer yağı doğal gaz ararken de duymuştuk. ‘Arayamazsınız.’ dediler, aradık. ‘Bulamazsınız.’ dediler, bulduk. Deminden üstelik ‘Çıkartamazsınız.’ diyorlar. Biz üstelik dedik kim ‘Nasıl bulduysak anca çıkartacağız.’ Sabredin 2023’te öz gazımızı insanımızla buluşturacağız Allah’ın izniyle.”