BBC araştırmasına göre, Afrika ülkesi Nijerya’da siyasal partiler, Gücük Ay ayında yapılacak genel intihabat öncesinde, rakipleri hakkında dezenformasyon yaymak için gizlice içtimai medya fenomenlerine para ödüyor.

BBC Dezenformasyon Araştırı Ekibi, ülkedeki iki siyasal parti üzere çalışan kaynaklarla ve bu meseleyi “seksiyon” kendisine tanımlayan önde mevrut siyasilerle konuştu.

Kaynaklar, partilerin bu hareket üzere nakit para, haddinden fazla sayıda bergüzar, ayrıca politik atamalar verdiğini söylüyor.

Haberde kimliklerini arkalamak yerine bahis konusu kaynakların isimleri değiştirildi. “Yemi” namına okuyacağınız yaşama önde mevrut bir izlemci, “Godiya” ise tıpkısı siyasetçi.

Godiya olanları “Tıpkısı netice alabilmek amacıyla benzeri influencer’a 20 milyon naira (45 bin dolar) verdik. Antrparantez insanlara hediyeler birlikte dağıttık. Bunun haricindeki fenomenlerse daha çok, ‘Hükümette şüphesiz aynı afi istiyorsunuz?’ sorusunu taşımak istediler” diye niteleyerek anlatıyor.

Intihap kampanya merkezleri, intihabat öncesinde siyasi partilerin karargahı konumunda.

Buralarda partiler stratejiler oluşturur ve arkası sıra de kampanyaların seyri strateji edilir.

Fakat kaynakların bize tarif ettiği merkezlerin başka işlevleri henüz var. O dahi, influencerlara aktarılan dalavere haberlerin şüphesiz belirgi verdiğini izlem etmek.

Stratejist Yemi, dalavere haberlerin kendi adaylarının şansını arttırmak yerine geliştirildiğini söylüyor:

“Kendinize akla yatkın tıpkı şekilde kasten yanlış vukuf verebilirsiniz.”

BBC, içtimai medya hesaplarında müzebzep politik gönderiler yapması karşılığında ödemeler yapılmasının geniş olduğunu doğrulayan çok sayıda influencerla üstelik konuştu.

Facebook’ta tahminî 150 bin takipçisi olan ve isminin açıklanmasını istemeyen aynı influencer, siyasi partiler vasıtasıyla namına, ayrıksı rakipler üzerine tamamen kusurlu hikayeler yayımlaması amacıyla mülk ödendiğini söyledi.

Bunu örtüsüz yapmadığını fakat bunun yerine işe aldığı başka influencerlar marifetiyle yanlış istihbarat yayımladığını söylüyor.

Rabi’u Biyora, kudret partisi Tamlık İlericiler Kongresi’ni (APC) desteklemesiyle maruf yetişkin bir influencer.

BBC’ye konuşan Rabi’u Biyora, benzeri aykırılık partisinin APC adayı üzerine müspet anlamda yazıp çizmeyi bırakması ve zat adaylarını desteklemesi için “sıkboğaz edildiğini” söyledi.

Facebook hesabında yaptığı paylaşımlar, onun kül da bunu yaptığını doğruluyor.

Rabi’u Biyora bize verdiği demeçte, bunu fora etmek için temas ihsan almadığını söyledi.

Fakat, toplumsal medyadaki desteği karşılığında benzeri partiden makine ve servet aldığını söylediği 2019 tarihli tıpkısı Facebook paylaşımını bulduk.

Bunu ona söylediğimizde ise bize cevap vermeyi bıraktı.

Taktikler

Yaklaşık 80 milyon kişinin internet erişimi olduğu durum edilen Nijerya’da toplumsal medya siyasi tartışmalarda majör ayrımsız azamet oynuyor.

Araştırmamız, Twitter’birlikte elan aşkın kişiye vurmak üzere beğenilen farklı taktikleri ortaya çıkardı. Çok sayıdaki kampanya çalışmasında dini, budunsal ve lehçe farklılıklar kadar meseleleri temizlemek mümkün.

Temmuz ayında mukavim haddinden fazla influencer, APC’nin komutan yardımcısı adayı Kashim Shettima’yı İslamcı militan kadro Boko Haram üyeleriyle ilişkilendiren paylaşımlar yaptı.

Bu hatalı hikayeler Twitter’da bire bir ivme kazandı ve binlerce yol paylaşıldı. Peşi Sıra WhatsApp ve diğer platformlara bile sıçradı.

Tersine benzeri görsel aramayla fotoğrafta Shettima ile gelişigüzel görüntülenen kişilerin Boko Yasak üyesi değil, tersine göçer Fulani topluluklarından 2017’bile çocuklarını laik okullara yazdırmak isteyen aileler olduğunu bulduk.

Benzeri ay sonra ise influencerlar İşçi Partisi’nin azamet başkanı aday Peter Obi’nin hiçbir kanıt olmaksızın Biafra Domestik Halkı (Ipob) ile angajmanlı olduğu ve onların talimatlarına uyduğuna dair iddiaları destekledi. Öğür bu iddiaları reddetti.

Bu bilgiyi paylaşanlar ortada, Twitter’da iki milyondan çok takipçisi mevcut bozuk ihtilaf lideri Goodluck Jonathan’ın hususi asistanı Reno Omokri de vardı.

Konu için değerlendirme almak amacıyla ulaşıldığında Omokri, suçlamaların arkasında durduğunu söyledi ancak temel muhalefetteki Halkın Demokratik Partisi’nin (PDP) kampanya yürütmesi için kendisine dünyalık ödediğini ise reddetti.

Öte yandan PDP’nin cumhur reisi adayı Atiku Abubakar’ın hastalanarak ülke dışına çıkarıldığı yönündeki tıraşçı iddialar dahi Twitter’da birçok kere paylaşıldı.

Röportaj yaptığımız politikacı Godiya, siyasal partilerin influencerlara dünyalık karşılığı ısmarlama ettikleri gönderilerde olabildiğince kalp uyandırmaları yönünde talepte bulunduklarını söylüyor:

“Dolaşıma soktuğumuz hikayelerde olaylarla ilişkin olmayabilecek görseller birlikte kullanıyoruz. 1990’ların Şarki Afrikası’ndaki çekişme bölgelerinden fotoğraflarla etnik grupların zahir öldürüldüğünü seçme tweet’e ekleyebiliyoruz. İnsanlar bunun karşısında duygulandıklarında bu gönderileri paylaşıyor, beğeniyor evet birlikte bağlam gösteriyor.”

Kaynaklarımıza göre, para karşılığı tutulan influencerlardan paylaşımlara kendi ifadelerini katmaları bile isteniyor. Ancak arada bir de doğrudan paylaşmaları üzere tweet’ler veriliyor.

Influencerlara ödemelerin, takipçi sayılarına göre yapıldığını belirten kaynaklar, resmi kayıtlardan istinkâf etmek amacıyla de ödemelerin ekseriyetle akça kendisine yapıldığını kaydediyor.

Ahlaki boyutu

Nijerya’bile siyasal partilerin içtimai iletişim araçları influencerlarıyla çalışması gayrikanuni değil. Ancak sosyal medyada dezenformasyon duyurmak, büyüklük yasalarına ve Twitter politikalarına aykırı.

BBC, Nijerya’nın başlıca politik partilerinden APC, PDP ve İşçi Partisi’ne kaynaklarımızın iddialarını sordu. Fakat hiçbiri kıymetlendirme taleplerimize karşılık vermedi.

Twitter ise ortaya çıkardığımız sonuçlar neticesinde kendilerine bildirdiğimiz gâh hesapları kaldırdı, seçime yönelik konuşmaları, yönlendirme ve kusurlu bilgilere karşı dulda sorumluluğu olduğunu söyledi.

Öte yandan Elon Musk’ın şirketi devralmasının ardından Twitter’ın Gana’birlikte kâin Afrika genel merkezi kapatıldı ve az daha tüm personel işten çıkarıldı. Bu bile platformun Afrika’daki yanlış bilgilerle uğraş etme kapasitesi karşı endişeleri beraberinde getirdi.

BBC, bu değişikliklerden sonra Twitter’a gine ulaştı ancak karşılık alamadı.

Afrika ülkeleri amacıyla cümbüş gösteren Demokratlık ve Kalkınma Merkezi Direktörü Idayat Hassan, bu influencer faaliyetlerinin “politik engelleme” anlamına geldiğini söylüyor.

“Demokrasiye olan güveni baltaladığı kabilinden seçme sistemine olan güvene birlikte kötülük veriyor ve çatışmayı kışkırtıyor.”

Ancak siyasi Godiya ise daha farklı bir bakış açısına cemaat:

“Bu bire bir baziçe. Birinin kazanması gerekiyordu ve Tanrı yardımcım olsun, kaybeden tarafta olmayacağım.”